Bruce Springsteen, Lost In The Flood
Lost In The Flood
The ragamuffin gunner is returnin’ home like a hungry runaway
He walks through town all alone
“He must be from the fort” he hears the high school girls say
His countryside’s burnin’ with wolfman fairies dressed in drag for homicide
The hit and run, plead sanctuary, ‘neath a holy stone they hide
They’re breakin’ beams and crosses with a spastic’s reelin’ perfection
Nuns run bald through Vatican halls pregnant, pleadin’ immaculate conception
And everybody’s wrecked on Main Street from drinking unholy blood
Sticker smiles sweet as Gunner breathes deep, his ankles caked in mud
And I said “Hey, gunner man, that’s quicksand, that’s quicksand that ain’t mud
Have you thrown your senses to the war or did you lose them in the flood?”
That pure American brother, dull-eyed and empty-faced
Races Sundays in Jersey in a Chevy stock super eight
He rides ‘er low on the hip, on the side he’s got ‘Bound for Glory’ in red, white and blue flash paint
He leans on the hood telling racing stories, the kids call him Jimmy the Saint
Well that blaze and noise boy, he’s gunnin’ that bitch loaded to blastin’ point
He rides head first into a hurricane and disappears into a point
And there’s nothin’ left but some blood where the body fell
That is, nothin’ left that you could sell
Just junk all across the horizon, a real highwayman’s farewell
And he said “Hey kid, you think that’s oil? Man, that ain’t oil that’s blood”
I wonder what he was thinking when he hit that storm
Or was he just lost in the flood?
Eighth Avenue sailors in satin shirts whisper in the air
Some storefront incarnation of Maria, she’s puttin’ on me the stare
And Bronx’s best apostle stands with his hand on his own hardware
Everything stops, you hear five quick shots, the cops come up for air
And now the whiz-bang gang from uptown, they’re shootin’ up the street
And that cat from the Bronx starts lettin’ loose
But he gets blown right off his feet
And some kid comes blastin’ ‘round the corner but a cop puts him right away
He lays on the street holding his leg screaming something in Spanish
Still breathing when I walked away
And somebody said “Hey man did you see that? His body hit the street with such a beautiful thud
I wonder what the dude was sayin’, or was he just lost in the flood?
Hey man, did you see that, those poor cats are sure messed up
I wonder what they were gettin’ into, or were they all just lost in the flood?”
Still breathing when I walked away
Voor mij is dit het allerbeste nummer dat Bruce Springsteen geschreven heeft: qua tekstinhoud apocalyptisch, dylanesk, shakespeareaans; qua muziek dynamisch, indringend, onafwendbaar. Het staat op zijn eerste album, Greetings from Asbury Park, N.J. uit 1973. Dat album steekt wat mij betreft ver uit boven alles wat hij daarna maakte. Als artiest mag hij hier misschien nog onvolgroeid zijn, ik grijp er iedere keer naar terug, meer dan naar erkende klassiekers als Born to Run, The River of Nebraska. Het (veel) latere werk heb ik sowieso nauwelijks meer gevolgd.
Een fanatieke Springsteenfan kun je me dus niet noemen. Na drie concerten in de jaren tachtig ben ik ook nooit meer naar een optreden van hem geweest – wat overigens ook te maken heeft met mijn toegenomen angst voor stadionmassa’s. En zijn autobiografie heb ik weliswaar gelezen, maar – ik durf het haast niet te zeggen – met toenemende tegenzin. Die beginjaren, dat vond ik mooi, de pogingen om gitaar te leren spelen, de relatie met zijn ouders, de kleine clubs waarin hij optrad.
Later, als zijn ster tot de hoogste hoogten gerezen is, geen stadion groot genoeg, geen hemel te hoog, wordt het me allemaal te veel, en raak ik hem als persoon kwijt. Het ligt aan mij, ik weet het, en het doet niets af aan het fenomeen dat Springsteen heet. Hij hoort zonder meer tot de Hele Groten van deze aarde.
Greetings verscheen in januari 1973. De opnames vonden plaats tussen juni en oktober 1972, toen Springsteen 22 jaar was, een jaar of wat voordat het ‘superstardom’ een aanvang nam. Het is een niet te bevatten blijk van genialiteit, dat hij toen al tot het maken van zo’n album met zulke melodieën en zulke teksten in staat was. ‘Lost in the Flood’ is zonder twijfel het nummer met de meest cryptische inhoud. Op de elpee sluit het de A-kant af, volgend op ‘Does This Bus Stop at 82nd Street?’ Dat nummer eindigt aldus:
Señorita, Spanish rose, wipes her eyes and blows her nose
Uptown in Harlem she throws a rose to some lucky young matador
En vrijwel zonder onderbreking gaat het dan over in “The raggamuffin gunner is returnin’ home”, het begin van ‘Lost in the Flood’. De overgang tussen die nummers is zo schitterend, dat het album alleen al om die reden op mijn blijvend enthousiasme kan rekenen.
Waar gaat ‘Lost in the Flood’ – ‘in ’s hemelsnaam’ ben ik geneigd toe te voegen – over? Je moet er echt voor gaan zitten. Eén ding is in elk geval snel duidelijk: het begint als wat in het Duits zo fraai een ‘Heimkehrerdrama’ heet. Daar zijn er veel van, pakweg van de Odyssee en de Oresteia tot Draussen vor der Tür en The Deer Hunter, en Springsteen schaart zich met dit nummer dus in een eeuwenoude traditie. Met Al Dente speelden we in 2016 Odysseus, Misdadiger (Odysseus, Verbrecher) van Christoph Ransmayr, een tekst die veel met Lost in the Flood gemeen heeft: de door de oorlog getekende thuiskomer, het land van herkomst dat door diezelfde oorlog in verval is geraakt, de voorspelbare slechte afloop.
Het woord ‘raggamuffin’ slaat waarschijnlijk op de donkere gelaatskleur en de in reggaesfeer gewortelde levensstijl van de ‘gunner’, een schutter die zijn militaire post (het moet wel over Vietnam gaan, gezien de tijd) ontvlucht is en terugkeert naar zijn stad. Daarna wordt het meteen al lastig. Je moet denk ik stevig ingevoerd zijn in het Amerika van de jaren zeventig – en dat ben ik niet – om de volgende regels te kunnen duiden, en dan nog. Een zoektocht via Google voert een stroom van interpretaties aan. Om daarin niet helemaal te verdrinken, vat ik de tekst van het eerste deel maar met enige aarzeling samen als de bittere deceptie die de thuiskomer gedoemd is te ervaren. Racisme en drugsgeweld tieren welig en de seksuele en religieuze moraal zijn afgegleden naar de diepste afgrond. De thuisblijver (de Sticker) ziet hoe de thuiskomer (de Gunner) de vaste grond onder z’n voeten kwijt is en hoe de waanzin van de oorlog hem blind heeft gemaakt voor alles wat hem vanaf nu bedreigt.
Op Springsteens vierde album, Darkness on the Edge of Town (1978) staat het nummer ‘Racing in the Street’, met daarin de regels:
Some guys they just give up living
And start dying little by little, piece by piece
Some guys come home from work and wash up
And go racin’ in the street
Het lijkt erop dat in ‘Lost in the Flood’ de Gunner – of gaat het inmiddels om een tweede figuur? is die ‘pure American brother’ iemand anders zoals ik hier en daar vind? mij lijkt dat onwaarschijnlijk – niet gekozen heeft om beetje bij beetje kapot te gaan. Het oorlogstrauma drijft hem naar de illegale straatraces, in Amerika tot op de dag van vandaag een schrijnende uitwas van de jeugdcultuur.
Onder andere uit de film Rebel Without a Cause (1955) met James Dean weten we dat straatraces de boosardige eigenschap hebben slecht af te lopen. Niettemin heeft de Gunner overmoedig ‘Bound for Glory’ op de zijkant van zijn Chevrolet geschilderd en als Jimmy the Saint (een nickname die ongetwijfeld verwijst naar Jim(my) Stark, zoals Dean in de film heet) maakt hij grote indruk op de jeugd. Maar in een storm van explosieve snelheid vindt de waaghalzerij van ‘Jimmy’ zijn einde.
Zand en stof dalen neer en voor de achterblijvers gaat het leven verder in een onophoudelijke stroom van geweld en uitzichtloosheid. De betrokkenheid van de anonieme ik-figuur wordt groter, hij wordt als het ware opgeroepen om persoonlijk te getuigen van straatgevechten, etnische discriminatie en dubieus politie-ingrijpen. En in een nieuwe vloed van bruut bendegeweld vinden andermaal twee jonge mensen de dood: ‘Bronx’s best apostle’, en iemand met een Spaanstalige (Mexicaanse?) achtergrond. De ik-figuur loopt ervan weg, hij ‘draaft hulpvaardig de verkeerde kant op’ om een regel van Judith Herzberg te parafraseren – en de machteloosheid van ons allemaal te demonstreren. Zoiets…
Enfin, vergeet desgewenst het bovenstaande, laat je eigen interpretatie los op de tekst en ga via onderstaande link naar de liveversie van het nummer zoals Springsteen en de E street Band het in 1975 speelden in de Hammersmith Odeon in Londen en ervaar dan hoe nauwsluitend alles op z’n plek valt. Het volledige concert is in 2006 uitgebracht op een geweldige dubbelcd.
Via YouTube en elders vind je ook latere live-uitvoeringen van het nummer, maar ze missen de oprechtheid van dit eerste overzeese optreden, toen Springsteen – het blijft ongelooflijk – amper 26 jaar oud was. De hardcore fans leggen m’n bezwaar honend naast zich neer, maar echt, je ziet gewoon hoe hij later de echte beleving gaandeweg kwijtraakt en soms zelfs ongeloofwaardig wordt in de vertolking van zijn oudere nummers.
Hier word je meteen getroffen door een subtiel piano-intro van Roy Bittan, je raakt overdonderd door een zanger die zijn woorden volledig een-op-een laat samenvallen met de muziek, je krijgt rillingen als de muziek openbarst bij ‘The kids call him Jimmy the Saint’, je hoopt op roffels bij ‘five quick shots’ en jawel, drummer Max Weinberg geeft je die, je voelt hoe tegen het eind de gillende gitaarsolo van Steve Van Zandt je oren inkruipt en na dik vijf minuten lig je naar adem te happen als aan het eind de piano van Bittan in een soort verstilde vorm terugkeert. Het publiek is volkomen murw geslagen en vergeet een paar seconden lang te applaudisseren. De reden? Het is getuige geweest van pure magie.
“Step, step, step…” Beter wordt het niet meer.
[N.B.: ik heb de tekst gehaald van Springsteens officiële website, maar onder meer op basis van de lyrics bij het album stilzwijgend een paar dingen veranderd (verbeterd, denk ik) in de strofenindeling en de interpunctie.]
- Bruce Springsteen, Greetings from Asbury Park, N.J., CBS, 1973.